Lỗi phát âm tiếng Anh là một trong những rào cản lớn khiến người học mất tự tin khi giao tiếp, dù vốn từ vựng hay ngữ pháp đã tốt. Phát âm sai không chỉ làm giảm hiệu quả truyền đạt mà còn gây hiểu lầm trong giao tiếp. Bài viết này Talk Class sẽ giúp bạn nhận diện các lỗi phát âm phổ biến mà người Việt thường hay mắc phải.
Vì sao người Việt thường mắc lỗi phát âm tiếng Anh?
Mặc dù tiếng Anh được giảng dạy từ sớm trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Tuy nhiên, nhiều người học vẫn gặp khó khăn trong việc phát âm chuẩn. Tình trạng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, có thể kể đến như:
Ảnh hưởng từ tiếng mẹ đẻ đến phát âm tiếng Anh
Tiếng Việt và tiếng Anh thuộc hai hệ ngôn ngữ khác nhau, đặc biệt về hệ thống âm vị. Trong tiếng Việt, nhiều âm tiết kết thúc bằng nguyên âm hoặc một số phụ âm đơn giản, trong khi tiếng Anh có rất nhiều “ending sounds” đa dạng và phức tạp.
Khi phát âm tiếng Anh, người Việt có xu hướng áp dụng thói quen phát âm của tiếng mẹ đẻ. Từ đó dẫn đến việc bỏ sót âm cuối, phát âm thiếu hoặc sai một số âm tiếng Anh mà tiếng Việt không có, ví dụ /θ/, /ð/, /ʃ/, /ʒ/. Sự khác biệt về trọng âm, ngữ điệu cũng là rào cản lớn vì tiếng Việt là ngôn ngữ thanh điệu còn tiếng Anh chú trọng trọng âm từ và câu.
Thiếu nền tảng bảng phiên âm quốc tế (IPA)
Phần lớn người học tiếng Anh ở Việt Nam chưa được hướng dẫn kỹ về bảng phiên âm quốc tế (IPA). Việc không nhận biết hoặc không thành thạo các ký hiệu phiên âm dẫn đến việc phát âm theo “kiểu đọc phiên âm Việt hóa”, dễ gây sai lệch nghiêm trọng so với chuẩn quốc tế. Thiếu kiến thức về IPA khiến người học không phân biệt được những âm gần giống nhau, không luyện đúng kỹ năng nghe – nói hoặc chưa nhận biết được các âm tiếng Anh đặc trưng mà tiếng Việt không có.
Nếu bạn mới bắt đầu hoặc mất gốc, hãy tham khảo lộ trình học phát âm tiếng Anh cho người mất gốc để đi đúng thứ tự âm – trọng âm – ngữ điệu và tránh “đọc phiên âm Việt hóa”.
Tâm lý ngại nói, sợ sai khi giao tiếp
Người Việt thường mắc lỗi phát âm tiếng Anh vì tâm lý ngại nói, sợ sai khi giao tiếp. Nhiều người lo lắng sẽ bị đánh giá, chê cười nếu phát âm chưa chuẩn, dẫn đến ít luyện tập, thiếu phản xạ thực tế. Để phát âm tiếng Anh chuẩn cần sự lặp lại liên tục và chấp nhận sai sót ban đầu, từ đó dần hoàn thiện kỹ năng.
Người Việt thường mắc lỗi phát âm do tâm lý ngại nói, sợ sai khi giao tiếp
Tổng hợp các lỗi phát âm tiếng Anh người Việt thường mắc phải
Dưới đây là những lỗi phát âm tiếng Anh người Việt thường xuyên mắc phải nhất:
Thiếu trọng âm từ khi nói tiếng Anh
Trong tiếng Anh, mỗi từ vựng có từ hai âm tiết trở lên đều có một âm tiết được nhấn mạnh rõ rệt, trong khi các âm tiết còn lại phát âm nhẹ hơn. Âm tiết này được gọi là trọng âm của từ. Ví dụ, từ “colour” có trọng âm đặt ở âm tiết đầu tiên, đọc là /ˈkʌlə(r)/.
Với thói quen phát âm từng âm tiết tách biệt trong tiếng Việt, nhiều người khi học tiếng Anh thường đọc đều các âm tiết, không làm nổi bật trọng âm. Điều này khiến cho cách nói trở nên cứng nhắc, thiếu tự nhiên và không đúng chuẩn tiếng Anh, nhất là khi giao tiếp với người nước ngoài, hiệu quả truyền đạt ý cũng bị giảm đáng kể.
Không chỉ những từ mới hay phức tạp, ngay cả các từ quen thuộc, lỗi nhấn trọng âm vẫn thường xảy ra. Lấy ví dụ, từ “comfortable” được phát âm đúng là /ˈkʌmftəbl/, tức trọng âm rơi vào âm tiết đầu tiên. Tuy nhiên, nhiều người Việt lại nhấn nhầm vào âm tiết thứ hai, dẫn đến cách phát âm chưa chuẩn xác.
Người Việt khi phát âm tiếng Anh thường thiếu trọng âm
Thiếu âm đuôi (Ending sounds)
Đây cũng là một trong những lỗi phát âm tiếng Anh kinh điển mà người Việt thường mắc phải. Bởi trong tiếng Việt, chúng ta hiếm khi phát âm rõ các âm kết thúc của từ. Tuy nhiên, trong tiếng Anh, việc không phát âm đầy đủ âm cuối sẽ khiến người nghe gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa các từ có cách phát âm tương tự nhau.
Chẳng hạn, nếu không phát âm rõ âm cuối, các từ như “fire”, “fight”, “fine” có thể bị nghe giống hệt nhau. Điều này dễ gây ra những hiểu lầm không mong muốn trong giao tiếp hàng ngày.
Không có nối âm (linking) khi phát âm
Nối âm (linking) là kỹ thuật kết nối các âm giữa các từ trong câu, giúp dòng chảy của lời nói trở nên mượt mà, tự nhiên hơn—điều mà người bản ngữ rất hay sử dụng. Người Việt thường có thói quen phát âm rời rạc từng từ, không nối các âm cuối với âm đầu của từ tiếp theo. Chẳng hạn, câu “Take it easy” sẽ nghe thành “take – it – easy” thay vì liền mạch “ta-ke-tie-zy”. Việc luyện nối âm giúp người học nghe tiếng Anh bản ngữ dễ dàng hơn cũng như diễn đạt lưu loát hơn.
Nếu bạn thấy việc nối âm, trọng âm và ngữ điệu vẫn “khó nuốt”, các tổng hợp về những khó khăn khi học tiếng Anh sẽ giúp bạn nhận diện rào cản tâm lý – kỹ thuật và cách tháo gỡ theo từng bước.
Không có nối âm là một trong những lỗi phát âm tiếng Anh cơ bản nhất
Không có ngữ điệu khi phát âm
Ngữ điệu (intonation) là sự lên xuống của giọng nói, quyết định câu nói là câu hỏi, câu cảm thán, hay mệnh lệnh… Trong tiếng Việt, người nói thường giữ âm điệu đều đều, trong khi tiếng Anh rất chú trọng nhịp điệu và ngữ điệu. Thiếu ngữ điệu khiến giọng nói đơn điệu, thiếu cảm xúc, làm người nghe dễ bị nhầm lẫn mục đích giao tiếp.
Phát âm thiếu “s” hoặc thừa “s”
Nhiều người học tiếng Anh thường vô thức thêm âm /s/ vào trong câu vì nghĩ rằng điều này sẽ khiến cách nói trở nên “Tây” hơn hoặc trôi chảy hơn. Tuy nhiên, việc chèn âm /s/ không đúng chỗ lại thường phản tác dụng, làm cho câu nói trở nên rối rắm, sai ngữ pháp và gây nhầm lẫn về nghĩa.
Trong khi đó, có những vị trí rất cần phát âm rõ /s/ – chẳng hạn như khi thể hiện ngôi thứ ba số ít ở động từ (likes, goes) hoặc ở danh từ số nhiều (books, cats) thì người học lại dễ bỏ qua. Điều này làm sai lệch cấu trúc câu và khiến người nghe khó hiểu.
Ví dụ, trong câu “She likes eating with cheese”, nhiều người lại phát âm sai thành “shes like eating…”, vừa bỏ mất âm /s/ quan trọng ở từ “likes” vừa thêm sai âm /s/ sau từ “she”. Điều này không chỉ khiến câu nói không chỉ sai ngữ pháp mà còn gây hiểu lầm về chủ ngữ và động từ.
Lỗi phát âm tiếng Anh thiếu “s” hoặc thừa “s”
Việt hóa phát âm tiếng Anh
Thói quen đọc tiếng Anh dựa vào quy tắc phát âm tiếng Việt là một trong những lỗi rất phổ biến ở người học. Khi gặp từ mới, nhiều người sẽ đọc theo kiểu “phiên âm Việt hóa”, ví dụ “video” phát âm là “vi-đê-ô”, “camera” thành “ca-mê-ra”, thay vì /ˈvɪdiəʊ/ hay /ˈkæmərə/. Việc này không chỉ khiến âm thanh nghe lạ so với bản ngữ mà còn có thể gây khó hiểu hoặc khiến người nghe không nhận ra từ bạn muốn nói.
Nhầm lẫn giữa các nguyên âm và phụ âm
Nhầm lẫn giữa các âm trong tiếng Anh là một trong những lỗi phát âm tiếng Anh phổ biến mà nhiều người thường mắc phải. Đặc biệt là nguyên âm và phụ âm có cách phát âm gần giống. Dưới đây là các cặp nguyên âm, phụ âm dễ khiến người học tiếng Anh nhầm lẫn khi phát âm:
Nhầm lẫn /i:/ và /ɪ/
Đây là cặp nguyên âm hay bị người Việt nhầm lẫn nhất do tiếng Việt không phân biệt hai âm này rõ ràng. Âm /i:/ là nguyên âm dài, môi kéo nhẹ và phát âm lâu hơn, xuất hiện trong từ “sheep” /ʃiːp/ (con cừu). Trong khi đó, /ɪ/ là nguyên âm ngắn, phát âm nhanh và thoáng hơn, ví dụ trong từ “ship” /ʃɪp/ (con tàu). Nếu bạn phát âm nhầm, hai từ này sẽ giống hệt nhau, gây hiểu lầm nghiêm trọng trong giao tiếp.
Nhầm lẫn /s/ và /ʃ/
Âm /s/ là phụ âm vô thanh, phát ra bằng cách đưa hơi qua giữa hai răng, xuất hiện trong từ “see” /siː/. Ngược lại, /ʃ/ là âm “sh”, phát ra thành luồng hơi qua khe nhỏ giữa lưỡi và vòm miệng, như trong từ “she” /ʃiː/. Nhiều người Việt thường phát âm không phân biệt hai âm này, khiến các từ như “sip” và “ship”, “sew” và “show” bị lẫn lộn.
Nhầm lẫn /ʊ/ và /uː/
Cặp nguyên âm này tuy đều có “u”, nhưng cách phát âm lại rất khác. Âm /ʊ/ là nguyên âm ngắn, môi tròn vừa phải, dùng trong “book” /bʊk/. Âm /uː/ là nguyên âm dài, môi tròn rõ và kéo dài hơn, như trong “food” /fuːd/. Nếu phát âm hai âm không phân biệt, người nghe rất khó hiểu bạn nói từ nào, dẫn đến hiểu sai nghĩa.
Nhiều người phát âm tiếng Anh thường nhầm lần giữa một số nguyên âm và phụ âm
Nhầm lẫn /e/ và /æ/
Một trong những lỗi phát âm tiếng Anh nhiều người gặp phải nữa là nhầm lẫn /e/ và /æ/. Âm /e/ như trong “pen” /pen/ là nguyên âm trung, miệng mở vừa phải. Trong khi đó, /æ/ là âm giữa “a” và “e”, miệng mở rộng hơn, như trong “cat” /kæt/. Người Việt thường đọc hết hai âm này thành “e”, hoặc không mở miệng đủ rộng khi phát âm /æ/, làm hai từ “pen” và “pan” nghe không khác biệt rõ ràng.
Nhầm lẫn /z/ và /ʒ/
Âm /z/ là phụ âm hữu thanh, rung nhẹ trên đầu lưỡi, như trong “zoo” /zuː/. Âm /ʒ/ là âm “gi” trong tiếng Pháp, xuất hiện ở cuối từ như “garage” /ɡəˈrɑːʒ/ hay giữa từ “vision” /ˈvɪʒ.ən/. Nếu bạn phát âm /z/ thành /ʒ/ hoặc ngược lại, có thể gây khó hiểu cho người nghe.
Không giữ khoảng lặng cho phụ âm câm
Tiếng Anh có nhiều từ chứa phụ âm câm – các chữ cái này dù viết ra vẫn không được phát ra khi nói. Chẳng hạn như “k” trong “know”, “b” trong “doubt”, hay “l” trong “should”.
Người Việt, do chưa quen với khái niệm này, thường cố phát âm hết tất cả các chữ, dẫn đến phát âm sai (“k-now” thay vì “no”, “doubt” phát âm “d-oub-t” mà đúng ra chỉ đọc “daʊt”). Ngoài ra, một số bạn lại lầm tưởng phụ âm câm là khoảng trống hoàn toàn trong phát âm nên bỏ qua, không chú ý đến việc ngắt nhịp tự nhiên.
Cách phát hiện và sửa lỗi phát âm tiếng Anh hiệu quả
Phát hiện và sửa lỗi phát âm tiếng Anh là hành trình đòi hỏi sự kiên trì, nhưng nếu nắm vững các phương pháp khoa học, bạn sẽ tiến bộ vượt bậc. Dưới đây là một số cách hiệu quả mà bạn có thể áp dụng:
Sử dụng bảng phiên âm IPA để học từ gốc
Bảng phiên âm quốc tế IPA (International Phonetic Alphabet) là “chìa khóa vàng” giúp học viên nắm bắt cách phát âm chuẩn ngay từ đầu. Khi học một từ mới, hãy luôn tra cứu phần phiên âm trên các từ điển uy tín. Điều này giúp bạn tránh đọc theo kiểu “phiên âm Việt hóa” sai lệch, đồng thời nhận diện được các âm đặc trưng của tiếng Anh mà tiếng Việt không có.
Bảng phiên âm IPA tiếng Anh
Ghi âm giọng nói và so sánh với người bản xứ
Một cách phát hiện lỗi phát âm tiếng Anh được chuyên gia và giáo viên bản ngữ đánh giá cao là tự ghi âm giọng nói của chính mình khi đọc từ, câu hoặc đoạn văn. Sau đó, bạn nên so sánh phần ghi âm với bản đọc mẫu của người bản ngữ (có thể tìm trên các từ điển online, YouTube hoặc các phần mềm luyện phát âm chuẩn).
Qua việc nghe lại, bạn sẽ nhận ra điểm mình chưa đúng, ví dụ: phát âm thiếu âm cuối, nhấn sai trọng âm hay nhầm lẫn giữa các âm ngắn–dài. Nhiều nghiên cứu chỉ ra, phương pháp “phản chiếu âm thanh” như thế này giúp cải thiện rõ rệt khả năng phát hiện và tự sửa lỗi phát âm.
Luyện tập qua video, podcast có phụ đề chuẩn
Lựa chọn các video, podcast tiếng Anh chuẩn có phụ đề song ngữ là một phương pháp linh hoạt và hiệu quả. Khi nghe, bạn nên tập trung quan sát khẩu hình, ngữ điệu, trọng âm của người bản xứ và nhái lại (shadowing) theo từng câu ngắn – vừa nhìn phụ đề, vừa luyện phát âm. Khi vừa nghe, vừa đọc phụ đề và lặp lại, bạn sẽ hình thành phản xạ nói tự nhiên, đồng thời tiếp cận đúng cách ngắt nghỉ, nối âm và ngữ điệu của người bản ngữ.
Luyện tập phát âm tiếng Anh qua podcast có phụ đề chuẩn
Tìm giáo viên bản ngữ hoặc sử dụng app luyện phát âm
Việc được giáo viên bản ngữ sửa lỗi trực tiếp là phương pháp sửa lỗi phát âm tiếng Anh. Bởi giáo viên không chỉ chỉnh phát âm mà còn kèm cặp về ngữ điệu, nối âm… Tuy nhiên, nếu chưa có điều kiện học với giáo viên bản ngữ, bạn có thể tận dụng các ứng dụng luyện phát âm như ELSA Speak, Pronunciation Power, Oxford English Pronunciation… Những ứng dụng này dùng công nghệ nhận diện giọng nói AI, so sánh trực tiếp phát âm của bạn và mẫu bản xứ, đưa ra nhận xét chi tiết cũng như bài luyện phù hợp.
Trên đây là tổng hợp các lỗi phát âm tiếng Anh mà người Việt thường gặp phải nhất. Việc mắc những lỗi này là rào cản lớn khiến nhiều người học khó giao tiếp trôi chảy và tạo ra tâm lý e ngại mỗi khi nói chuyện bằng tiếng Anh. Hy vọng với những chia sẻ trong bài viết bạn sẽ biết cách khắc phục và hoàn thiện khả năng phát âm của mình.
Muốn rút ngắn thời gian tự dò đường, bạn cũng có thể tham gia khóa học phát âm tiếng Anh với giáo viên bản ngữ tại Talk Class để được chỉnh khẩu hình – trọng âm – ngữ điệu trực tiếp theo chuẩn IPA.
